Axad, Luulyo 20, 2025 (HOL) - Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo (DRC) iyo jabhadda M23 ayaa heshiis hordhac ah ku kala saxeexday magaalada Dooxa ee dalka Qatar, si loo joojiyo dagaalka muddada dheer ka socday bariga Congo.
Heshiiskan ayaa loo arkaa mid muhiim u ah dadaallada lagu doonayo in lagu xasiliyo gobolka ay colaadu saameysey, wuxuuna imanayaa toddobaadyo kadib wadahadallo ay dhinacyadu ku yeesheen magaalada Washington ee caasimada Maraykanka.
Heshiiska ayaa la saxeexay Sabtidii, iyadoo ay goob joog ka ahaayeen wakiillo ka kala socday dowladda DRC iyo jabhadda M23. Waxaa sidoo kale la sheegay in heshiiskan uu furayo waddo cusub oo wadahadal iyo is afgarad rasmi ah lagu gaadhi karo, gaar ahaan iyadoo labada dhinac ay si horudhac ah u aqbaleen in la bilaabo wadahadallo dheeri ah ugu dambayn 8-da Ogoosto.
Colaadda u dhaxaysa dowladda DRC iyo jabhadda M23, oo taageero ka hesha dowladda Rwanda, ayaa gashay marxalad aad u xun bishii Janaayo, markaas oo M23 ay la wareegtay magaalooyin waaweyn oo ku yaalla bariga dalkaas. Dagaalkaas ayaa sababay dhimashada kumannaan qof iyo barakaca boqollaal kun oo kale, isagoo khatar galiyey xasiloonida guud ee gobolka Harooyinka Waaweyn.
Heshiiskan ayaa waxaa si weyn u soo dhoweeyey Midowga Afrika, iyadoo guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika, Maxamuud Cali Yuusuf, uu ku tilmaamay “tallaabo muhiim ah oo loo qaaday dhanka nabad waarta, amni, iyo xasillooni ka dhalata bariga Congo iyo guud ahaan gobolka.”
Wakiilka Al Jazeera ee magaalada Goma, Alain Uaykani, ayaa sheegay in heshiisku yahay iftiin u iftiimaya dadka ku nool gobolka oo muddo dheer la daalaa dhacayay dagaal iyo hubanti la’aan. Wuxuu sidoo kale xusay in M23 ay muujisay diyaar u ahaanshaha in laga wadahadlo sababaha asalka u ah colaadda, taasoo ay suurtogal tahay in heshiiskani dhidibada u aaso.
Qatar ayaa sidoo kale door muuqda ka qaadatay isku soo dhawaynta dhinacyada, iyadoo bishii Maarso ay martigelisay kulan lama filaan ah oo dhexmaray Madaxweynaha DRC Felix Tshisekedi iyo dhiggiisa Rwanda Paul Kagame. Kulankaas ayaa lagu iclaamiyey xabad joojin degdeg ah oo aan shuruud lahayn, taasoo horseeday kulammadii tooska ahaa ee DRC iyo M23 ay ku yeesheen Dooxa.
Inkasta oo dowladda DRC ay horey M23 ugu tilmaantay koox argagixiso ah, haddana bishii Abriil labada dhinac waxay isku raaceen inay si buuxda uga shaqeeyaan xabbad joojin. Heshiiska Dooxa wuxuu muujinayaa in labada dhinac ay ogol yihiin in la soo celiyo awoodda dowladda federaalka ee DRC guud ahaan dhulka dalka, inkasta oo aan si cad looga hadlin suurtagalnimada in ciidamada M23 iyo kuwa Rwanda ay dib uga baxaan gobolka bariga Congo.
Dhinaca kale, Maraykanka ayaa door la taaban karo ka ciyaaray dadaallada nabadeed, iyadoo bishii Juun ay magaalada Washington ku kulmeen wasiirrada arrimaha dibadda ee DRC iyo Rwanda, iyagoo saxeexay heshiis nabadeed isla markaana la kulmay madaxweynaha Maraykanka, Donald Trump. Trump ayaa uga digay dhinacyada ku lugta leh colaadda in ay wajihi doonaan “ciqaabo adag oo dhaqaale iyo kuwo kale ah” haddii ay jebiyaan heshiiska.
Heshiiska Dooxa laguma faahfaahin in ciidamada Rwanda iyo M23 ay ka baxayaan gobolka dagaalku ka socdo, balse wuxuu dhigaya in labada dhinac ay ku heshiiyeen in la sugo amniga, la joojiyo dhiigga daadanaya, lana dardar geliyo geedi socodka nabadda.
Dowladda DRC iyo beesha caalamka ayaa si cad ugu eedeeya Rwanda in ay taageerto M23, eedeymahaas oo Kigali mar walba beeniso, iyagoo ku andacoonaya in ay iska difaacayaan kooxaha Hutu-ga ah ee lala xidhiidhiyo xasuuqii 1994.
Gebogabadii, heshiiskan Dooxa lagu gaadhay ayaa loo arkaa mid la taaban karo oo dhabbaha u xaadhi kara nabad waarta oo ka hirgasha Congo iyo guud ahaan gobolka Harooyinka Waaweyn, hase ahaatee, guusha dhabta ah waxay ku xidhnaan doontaa sida loo dhaqan geliyo qodobbada heshiiska iyo kalsoonida ay labada dhinac siiyaan.