Caaqil Cumar, oo ka mid ahaa nabadoonnada ugu waaweyn ee
gobolka Sanaag, ayaa lagu dilay 13-kii September 2025 deegaanka Jicanyo, oo ku
dhow degmada Ceel Buh. Taliska Mareykanka ee Afrika (AFRICOM) ayaa markii dambe
sheegay in weerar uu ka fuliyay deegaanka lagu bartilmaameedsaday qof ay
sheegeen inuu ka mid ahaa ganacsatada hubka ee kooxda Al-Shabaab, balse ma
aysan shaacin magaca qofka la duqeeyay. Mas’uuliyiinta deegaanka ayaa sheegay
in goobta iyo waqtiga duqeyntu ay dhacday ay si buuxda ugu beegantahay halka
lagu dilay Caaqil Cumar Cabdillaahi.
Feysal Cabdillaahi, taliyaha nabad sugidda gobolka Sanaag,
ayaa sheegay in dhacdadaasi ay ahayd mid lama filaan ah. “Dhacdadii ka dhacday
13 September 2025 inta u dhaxeysa Ceel Buh iyo Baran ee gobolka Sanaag waxay
ahayd dhacdo anaga nagu cusub, dhacdo noocaasi ah kama dhicin inta aan ogahay.
Qof gaarigiisa iska wata oo la duqeeyay, waxay nagu noqotay argagax, anaga oo
masuuliinta ah xitaa waan garan weynay waxa aan uga jawaabno maxaa yeelay waxaa
la yiri cirka ayaa laga soo duqeeyay. Masuul aan ahaado, laakiin xaga
dhaqankana waan ka tirsanahay, waan soo wada shaqeynay marxuumka iyo aabihii.
Marxuumka wuu ahaa haldoorka bulshada ee muuqda,” ayuu yiri Feysal Cabdillaahi.
Wuxuu sheegay in aan la garan sababta dilka ka dambaysay.
“Ma garan karno waxa lagu dilay, mana ahan wax aan fahmi karno. Wax arimo
argagixiso oo loogu tuhmayay iyo meel lagu dacweeyay anaga ma maqal. Hadda
marka dadka ay maqlaan guux diyaaradeed waxay yiraahdaan waa nala dul joogaa.
Waxaan rabnaa in la faahfaafiyo sababta lagu dilay iyo cida laga soo raacay,”
ayuu raaciyay Feysal Cabdillaahi.
Taliyaha qeybta
sagaalaad ee ciidamada Daraawiishta gobollada Sanaag iyo Hayland ee Puntland Sareeyo Guuto Cabdillaahi Cumar Canshuur iyo Taliyaha qaybta Booliska gobolka Sanaag, G/sare Aadan Axmed
Cali
Sareeyo Guuto Cabdillaahi Cumar Canshuur, taliyaha qeybta
sagaalaad ee ciidamada Daraawiishta gobollada Sanaag iyo Hayland ee Puntland,
ayaa sheegay in uu si fiican u garanayay Caaqilka. “Waxaan aqoon isku laheyn
Caaqil Cumar muddo dheer oo aan kasoo wada shaqeynay dhinca badda ilaa
80-meeyadii. Wuxuu ahaa nabad doon aad looga yaqaanay deegaanka. Waxaan ku
ogeyn inuu ka shaqeeyo arrimaha bulshada, wuxuu kamid ahaa ragii 1992 la
dagaalamay Al-Shabaab, hadda wuxuu difaac kula jira Puntland dagaalka hadda socda
ee ka dhanka ah Al-Shabaab iyo Daacish. Beesha ugu dhimashada badan dagaalka
lagula jiro kooxahaasi ayuu nabad doon u ahaa. Ciidanka dhimanayay wuxuu ahaa
nabadoonkooda,” ayuu yiri Canshuur.
Wuxuu sheegay in dilka uu ahaa mid sharci darro ah.
“Caaqilkaasi waxaa lagu dilay sifo sharci darro ah oo xaq darro ah. Mudo 20
maalmood ah wuxuu joogay Boosaaso wuxuuna la fadhiyay Madaxweyne Siciid Deni,
hadii uu dambiile ahaa waa la qaban lahaa, oo hadii anaga naloo sheegi lahaa
waan qaban lahayn. Waxaan u arkaa in si kutala gal ah loo dilay. Keligiis ayuu
gaariga watay markii la dilayay. Duqeyntaasi waxay dhalisay buuq, kacdoon iyo
amni darro oo deegaanka soo wajahday. Waxaan jecelnahay in naloo soo cadeeyo
sababta dilkiisa,” ayuu yiri Sareeyo Guuto Cabdillaahi Cumar Canshuur.
Taliyaha qaybta Booliska gobolka Sanaag, G/sare Aadan Axmed
Cali, ayaa sheegay in duqeynta lagu dilay Caaqilka ay ahayd mid aan la garan
cida geysatay ilaa AFRICOM ay sheegatay.
“Mudo toddobaad ah waxaa la weysanaa cida geysatay duqeyntii
lagu dilay Caaqil Cumar Cabdillaahi, kadib waxaa sheegtay oo report aad u
kooban soo saaray AFRICOM, iyagoo aan caddeyn qofka ay dileen, magacna aaney
sheegin. Taariikhda duqeynta iyo goobta lagu dilay Caaqilka ay is leeyihiin
waxaa caddaatay in Caaqilka ay dileen ciidanka Mareykanka. Wuxuu Caaqilka ahaa
nin caan ah oo ma ahayn nin qarsoon, ma ahayn qof la raadinayay oo keymaha ku
jiray oo la waayay oo sidaasi darteed black list ku jiray. Wuxuu ahaa dadka ugu
horeeyay nabad gelyada bulshada iyo odayaasha dhaqanka. Wuxuu ahaa nin si dhow
ula shaqeeya dowlada iyo cadaalada,” ayuu yiri Aadan Axmed Cali.
“Haddii aan nahay laamaha amniga waxaa cadeyneynaa in
ninkaasi uusan aheyn nin argagixiso ah oo la raadinayay oo suuroobi karta in
saddex gantaal lagu dhufto isagoo gaarigiisa wata. Maadaama uu ahaa nin weyn,
bulshada kacdoon ayey sameeyeen, waxaa laga rabaa Mareykanka inay cadeeyaan
sababta ay u dileen nabad doonka. Waxaan ku baaqayaa in dowlada Mareykanka ay
jawaab cad ka bixiso,” ayuu yiri Taliyaha qaybta Booliska gobolka Sanaag G/sare
Aadan Axmed Cali.
Guddoomiyaha gobolka Sanaag, Siciid Axmed Jaamac
Guddoomiyaha gobolka Sanaag, Siciid Axmed Jaamac, ayaa isna
sheegay in Caaqil Cumar uu ahaa haldoor bulshada dhexdeeda caan ah. “Caaqil
Cumar Cabdillaahi wuxuu caan ka ahaa gobolka, xaliyana xaalad kasta. Waan la
soconay xaaladiisa. Wax dambi ah oo naloo sheegay ama aan aniga ku ognahay ma
jirto. Wax eed ah ama dambi ah oo uu lahaa Caaqilka nalooma sheegin haddii aan
nahay maamulka gobolka. Wax xan ah oo isaga ka dhan ah xitaa ma hayno. Wuxuu
ahaa haldoor ka shaqeeyay arrimaha horumarka gobolka iyo isku xirka dowlada iyo
bulshada. Wuxuu muddooyinkii dambe ka shaqeynayay xalinta arrimo dagaal dhacay.
Mareykan ayaa sheegtay dilka, waxaan ka sugeynaa inuu faahfaahin ka bixiyo.
Bulshada iyo anigaba ma hayno wax xog ah oo ku saabsan dilkiisa iyo sababta ka
dambeysa,” ayuu yiri Siciid Axmed Jaamac.
“Anaga haddii aan nahay maamulka gobolka, waxaan cadeyneynaa
in Caaqilka uu nala shaqeyn jiray, aadna aan ugu qanacsaneyn, waxaan sugeynaa
inuu cadaalad helo,” ayuu yiri Siciid Axmed Jaamac, guddoomiyaha gobolka
Sanaag.
Diidmada madaxda amniga iyo maamulka gobolka Sanaag ayaa
kusoo beegantay xilli bannaanbaxyo iyo kulamo isdaba joog ah ay ka socdaan
gobolka iyo sidoo kale deegaano ka tirsan Puntland. Madaxda iyo ehellada
marxuumka ayaa dalbanaya caddeymo iyo faahfaahin ku saabsan sababta dilka
Caaqilka, iyagoo ku baaqay in dowladda Mareykanka ay si cad uga jawaabto
dhacdadan.
Cali Cabdillahi Cabdi Ibrahim, walaalka ka weyn marxuumka, oo ka hadlay goobtii lagu duqeeyay oo laga dhisay taalo.
Taliska Mareykanka ee Afrika (AFRICOM) ayaa tobannaan sano
ka fuliyay duqeymo gudaha Soomaaliya oo lagu beegsanayo dagaalyahannada
Al-Shabaab iyo Daacish. AFRICOM waxay sheegtaa in weerarrada si taxadar leh loo
qorsheeyo si looga fogaado waxyeellada shacabka, hase yeeshee mas’uuliyiinta
Soomaaliyeed iyo ururrada xuquuqda aadanaha ayaa si joogto ah u dhaliila
daahfurnaanta iyo isla xisaabtanka. Baaritaanno madax-bannaan ayaa mararka
qaarkood muujiyay in dad rayid ah oo aan wax xiriir ah la lahayn kooxaha argagixisada
ay waxyeelo kasoo gaarto.